Đây là thực trạng kéo dài nhiều năm qua tại TPHCM. Các ‘siêu dự án’ Khu đô thị mới Thủ Thiêm (TP Thủ Đức) và Khu đô thị Bình Quới – Thanh Đa (quận Bình Thạnh) vẫn còn dang dở sau gần 30 năm quy hoạch là một trong những ‘lát cắt’ điển hình của câu chuyện quy hoạch chung TPHCM, tầm nhìn đến 2050.

Khi quy hoạch bị bế tắc

Cuối quý I/2023, UBND TPHCM đã thống nhất thu hồi dự án khu “đất vàng” Mả Lạng tại trung tâm quận 1 sau 23 năm quy hoạch treo. Khu Mả Lạng (còn gọi là Khu tứ giác Nguyễn Cư Trinh) bao quanh bởi 4 mặt tiền đường Nguyễn Trãi – Cống Quỳnh – Trần Đình Xu và Nguyễn Cư Trinh. Cùng với chủ trương giải tỏa khoảng 6,8ha tại khu Mả Lạng, TPHCM giao Tổng Công ty Địa ốc Sài Gòn triển khai, nhưng đến năm 2007 phải chuyển lại cho Tập đoàn Bitexco để thực hiện khu phức hợp khách sạn, cao ốc văn phòng, trung tâm thương mại. Dù vậy, quá trình giải tỏa, di dời hàng nghìn căn nhà xuống cấp, xập xệ, việc bố trí quỹ đất tái định cư bị khó khăn (bắt đầu từ năm 2018) khiến cho quy hoạch di dời của TPHCM bị bế tắc và “treo” cho đến thời điểm được quyết định xóa quy hoạch vào cuối quý I năm nay.

Tại “siêu dự án” Khu đô thị mới Thủ Thiêm tại TP Thủ Đức sau gần 30 năm quy hoạch treo hiện mới chỉ hình thành được một số hạ tầng khu đô thị; khu tái định cư Bình Khánh và một số cầu giao thông kết nối với quận 1 và quận Bình Thạnh. Đến nay việc giải quyết tố cáo, khiếu nại của người dân Thủ Thiêm liên quan đến bồi thường, tái định cư vẫn còn vướng mắc chưa thể giải quyết dứt điểm. Phần lớn quỹ đất tại Khu đô thị này cho đến nay vẫn để hoang hóa, cỏ mọc um tùm.

Liên quan “siêu dự án” Thủ Thiêm, vụ cả 4 tập đoàn bất động sản lớn đều bỏ cọc trúng đấu giá 4 lô đất tại Khu đô thị với số tiền 37.346 tỷ đồng, diện tích hơn 30.014m2 khiến TPHCM chịu thiệt hại về nhiều phương diện. Để tái khởi động, từ tháng 7/2023 Sở Tài nguyên và Môi trường TPHCM đã có văn bản gửi UBND thành phố đề xuất kế hoạch tổ chức đấu giá hàng chục lô đất và 3.790 căn hộ tại khu đô thị mới Thủ Thiêm. Trong số này, có 4 lô đất nghìn tỷ đã bị bỏ cọc vào năm 2021. Tương tự, Khu đô thị Bình Quới – Thanh Đa (quận Bình Thạnh) nằm ở vị trí đắc địa ngay trung tâm thành phố, có sông Sài Gòn bao quanh nhưng do quy hoạch treo kéo dài 3 thập kỷ (dự án được phê duyệt vào năm 1992, tổng diện tích khoảng 426,93ha) khiến cuộc sống của khoảng 4.000 hộ dân nơi đây khó khăn.

Mục tiêu hướng đến phát triển bền vững

Tại Hội nghị lấy ý kiến chuyên gia giữa kỳ điều chỉnh quy hoạch chung TPHCM đến năm 2040, tầm nhìn 2060 do UBND thành phố tổ chức ngày 25/11, TSKH. KTS Ngô Viết Nam Sơn cho rằng, mục tiêu của điều chỉnh quy hoạch chung TPHCM đã đặt ra rất nhiều nội dung nhưng cần phải nhấn mạnh vào phát triển bền vững, làm sao ít tác động đến môi trường và di sản văn hóa đô thị. Ông Sơn đề xuất 6 chiến lược cho TPHCM phát triển. Trong đó, quan trọng nhất cần phát triển được hệ thống đô thị đa trung tâm với các mục tiêu bền vững, sát với thực tế. Kế đến, phát triển kinh tế biển với logistics liên kết vùng và quy hoạch khu đô thị TOD theo tư duy kinh tế thị trường. Mục tiêu của quy hoạch phải kết nối được khu trung tâm với các đô thị ven sông Sài Gòn và bảo tồn trọn vẹn di sản hơn 300 năm và khu trung tâm lịch sử của thành phố.

Trong khi đó, KTS Nguyễn Trường Lưu – Chủ tịch Hội Kiến trúc sư Việt Nam lưu ý, quy hoạch chung TPHCM cần chú ý đến vấn đề văn hóa đô thị. Bởi vì, dù là thành phố lớn nhất nước, nơi hội nhập kinh tế xã hội, văn hóa, khoa học, giáo dục của cả nước nhưng TPHCM phải quy hoạch làm sao có đặc trưng riêng và chuẩn bị một kế hoạch cụ thể để thực hiện. Theo ông Lưu, việc quy hoạch chung với tầm nhìn dài hạn nếu quy hoạch không đi theo hướng mục tiêu mong muốn, đi nửa đường sẽ khiến phá vỡ cả quy hoạch.

Theo Chủ tịch UBND TPHCM Phan Văn Mãi, Nghị quyết 24 của Bộ Chính trị về Đông Nam bộ và Nghị quyết 31 của Bộ Chính trị về phương hướng phát triển TPHCM sẽ được áp dụng cho nội dung quy hoạch chung của thành phố. Ông Mãi cho rằng, quy hoạch sẽ thể hiện rõ nét đặc trưng, thể hiện rõ vai trò vị trí của TPHCM trong vùng Đông Nam bộ và với cả nước. Quy hoạch chung TPHCM sẽ kiến tạo những không gian mới, những động lực mới về cơ chế, chính sách sát sườn với thực tiễn phát triển của thành phố.

Lê Anh – Báo Đại Đoàn Kết

Theo Đại Đoàn Kết

Ảnh: Một khu vực dân cư nhà “siêu xuyệt” tại huyện Nhà Bè (TP Hồ Chí Minh) do bất cập trong công tác quy hoạch. Ảnh: Hồng Phúc.

Xem bài viết gốc tại đây:

https://daidoanket.vn/quy-hoach-chap-va-vi-vuong-du-an-treo-10267587.html

Xuất phát từ bức bách kinh tế dẫn đến những đảo lộn lớn về nhân khẩu học đô thị, lan sang các địa hạt văn hóa, trạng thái đã khiến Hà Nội, TP.HCM đang dần tiến tới chỗ  “nông thôn hóa” theo nghĩa tiêu cực của cụm từ này…

Xuất phát từ bức bách kinh tế dẫn đến những đảo lộn lớn về nhân khẩu học đô thị, lan sang các địa hạt văn hóa, trạng thái đã khiến Hà Nội, TP.HCM đang dần tiến tới chỗ “nông thôn hóa” theo nghĩa tiêu cực của cụm từ này…

Những người chờ lúa chín

Tất nhiên muốn thực thi đô thị hóa tại chỗ cần bắt đầu nhận thức từ nguồn cơn của nó, là vấn đề kinh tế -xã hội lớn, nghiêm trọng: Tình trạng di dân ồ ạt nông thôn vào thành thị. Gọi là “đô thị hóa dân số” với người nông dân là nhân vật chính, vấn đề rất phức tạp này nằm ngoài khả năng của người viết, nhưng vì logic toàn bài nên xin lướt qua.

“Năm 1951 một người nông dân Nhật điển hình với 1ha ruộng lúa phải làm việc 251 ngày/một năm. Đến năm 2000 (sau 49 năm) anh ta chỉ cần làm việc 30 ngày/năm cũng trên cùng mảnh đất đó, lại đỡ vất vả hơn nhiều nhờ cơ giới hóa nông nghiệp” (5).

Còn ở Việt Nam, theo thống kê trong một nghiên cứu của Pierre Gourou năm 1936 (6): “Với 1 ha, tùy từng trường hợp, người nông dân phải bỏ ra 370-450 ngày công lao động/năm (gần gấp đôi nông dân Nhật) bằng một kỹ thuật nông nghiệp rất hoàn hảo (được) tất cả những nhà nông học đã nghiên cứu về xứ sở này thán phục” (trước 1945 năng suất bình quân 1,2-1,3 tấn/ha). Đó chính là lý do người nông dân Việt dù có trong tay kỹ thuật canh tác xuất sắc và lao động đến kiệt sức vẫn chịu mức sống thấp hơn từ 5-7 lần nông dân Pháp cùng thời kỳ. Tức là dường như không có phép màu, không có “cuộc cách mạng quan hệ sản xuất long trời lở đất nào” có thể đưa người nông dân Việt Nam thoát nghèo đói nếu cuộc cách mạng khoa học kỹ thuật không đến.

Vâng, cuộc cách mạng đó đã đến với bạn tôi, một nhà nông ở xã Vạn Phú (huyện Vạn Ninh, Khánh Hòa). Ông kể: gia đình có 1 ha trồng lúa hai vụ/năm, tổng thời gian cày, bừa, phun thuốc sâu, thu hoạch, xay xát… mất khoảng 30 ngày công (ngang nông dân Nhật). Nhân tiện nói lâu nay hầu hết nông hộ đã thuê các công đoạn sản xuất cơ giới, chứ chẳng lẽ sắm máy cày, bừa chỉ vì mấy mảnh ruộng?

Cả năm ông thu được 11- 12 tấn thóc (khoảng 6-7 tấn gạo) sau khi trừ chi phí thuê mướn, mua phân bón, hóa chất… nhận về từ 35-50 triệu tùy năm cho nông hộ 4 người. Một hiện tượng “chết đói trong nhàn rỗi”. Tất nhiên, “không thể ngồi 11 tháng chờ lúa chín” phổ biến là người trẻ “khăn gói quả mướp” lên đường đi bất cứ đâu tìm việc làm, để lại người già, trẻ thơ trong các xóm làng mênh mông hiu quạnh.

Câu chuyện sơ sài ấy dẫu chẳng đáng gọi “khái quát” thực trạng lao động ở nông thôn vì không phải nông hộ nào cũng trồng mỗi lúa, nó chỉ góp phần thông báo tuy người nông dân Việt đã được hưởng thành quả to lớn từ cuộc cách mạng công nghiệp nhưng lại chịu một tấn kịch khốn khổ mới. Nó phản ánh giai đoạn xã hội nông thôn “thẩm thấu từ từ” vào đô thị đã chấm dứt, chuyển qua thời kỳ “tăng tốc” với hàng triệu nông dân “người người lớp lớp” tiến vào đô thị như “nước vỡ bờ”, là nguyên nhân của hiện tượng “đô thị hóa dân số”, thậm chí đi trước cả “đô thị hóa do công nghiệp hóa” ở nước ta.

Trong số các nước “chuyển hóa hàng triệu người nông dân sang thị dân”, Nhật Bản được coi thành công nhất bằng công cuộc đô thị hóa tại chỗ. Họ thực hiện chiến lược tích hợp nông thôn vào đô thị, kiên trì theo chủ nghĩa đô thị nông nghiệp (agricutural urbanism), quy hoạch xóa mờ ranh giới đô thị/nông thôn, trong thành phố có cả “cánh đồng đô thị” (7).

Yếu tố dịch chuyển dân cư góp phần làm cho quy mô dân số khu vực thành thị tăng thêm 1,2 triệu người, chiếm 3,5% dân số thành thị. Và việc làm là yếu tố chủ yếu thu hút người dịch cư ngoại tỉnh. Trong ảnh là dòng người ún ứ tại cầuvượt Nguyễn Thái Sơnở quận Gò Vấp (TP.HCM). Ảnh tư liệu: Vietnamnet

Tầng lớp “nông dân đô thị” ra đời từ chiến lược này, họ vừa làm nông nghiệp vừa làm các nghề nghiệp phi nông nghiệp. Bởi nếu chỉ làm nông nghiệp họ cũng sẽ đói như nông dân Việt dù có năng suất cao (nông dân Nhật trung bình sở hữu 1 ha ruộng lúa, năng suất 6 tấn/ha tương đương Việt Nam). Chính sách giáo dục, đào tạo ưu việt của Nhật Bản đã tạo nên thế hệ nông dân đô thị giỏi nhiều nghề chứ không chỉ biết mỗi trồng lúa.

“Phần lớn các hộ nông dân ở Nhật Bản trở thành nông dân bán thời gian với nguồn thu nhập chính là từ hoạt động phi nông nghiệp, một hộ nông dân trung bình kiếm được khoảng 80.000 USD/năm. Nông dân được tiếp cận với dịch vụ chăm sóc sức khỏe toàn dân và giáo dục miễn phí. Với tình trạng sức khỏe và giáo dục tốt hơn, họ có thể hiểu, áp dụng và cải tiến các công nghệ mới và quản lý đất đai nhờ học vấn. Mạng lưới giao thông tốt giữa nông thôn và thành thị giúp việc phân phối nông sản hiệu quả hơn, cho phép họ đi lại nhanh giữa nơi ở (làng) và công ty (phố). Trên thực tế, nhiều nông dân chỉ làm việc trên ruộng lúa vào cuối tuần” (8).

Cố nhiên “cuộc đô thị hóa con người” thuộc trách nhiệm của hàng ngũ cán bộ “kinh bang tế thế”. Nhưng họ cần hiểu rằng không thể có kế hoạch/quy hoạch phát triển đô thị nào lại không bị/ được nông dân chi phối, vì đô thị/nông thôn thực ra là một hệ thống, một cơ thể. Người viết chỉ giới thiệu về đô thị hóa tại chỗ như thêm một quan điểm tích hợp nhiều thành tố trong tổ chức không gian sống cho dòng người nhập cư vào đô thị đã thực hiện thành công ở một số nước, may ra góp phần tìm kiếm biện pháp giảm bớt thảm họa “đô thị vỡ trận” mà thất nghiệp, vật giá leo thang, tắc nghẽn giao thông, lụt lội, ô nhiễm, dịch bệnh, cháy nổ… đang là những biểu hiện.

Người dân địa phương thuê đất của một công ty ở phường Naka, thành phố Sakai, tỉnh Osaka (Nhật Bản) để canh tác. Nguồn: Yuta Kumamoto/Mainichi.jp

Và những nông dân đô thị ở Nhật bản. Ảnh: Kono Designs/Dezeen

Những người may mắn

Lâu nay nhìn lại lịch sử đô thị hóa Hà Nội với trường hợp “khu 36 phố” vẫn được gọi là “cuộc chỉnh trang”, tôi mạnh dạn cho rằng đó chính là “đô thị hóa tại chỗ” đầu tiên đã thành công. Nhìn đại thể từ cuối thế kỷ XIX cuộc đô thị hóa ở thành phố này diễn ra trên hai hướng/không gian chính: vùng nam, đông nam hồ Hoàn Kiếm (đất ruộng rộng, người thưa, chủ yếu làm nông nghiệp) tiện cho đô thị hóa theo lối “san phẳng” buộc cư dân, làng mạc phải di dời để lấy đất xây dựng khu phố Tây, khu phố phía Nam hỗn hợp. Có thể gọi vùng nông nghiệp, nông thôn ấy đã bị loại vĩnh viễn ra khỏi cơ thể đô thị.

Nhưng phía tây-bắc hồ Hoàn Kiếm hoàn toàn khác, là nơi dân “36 phường nghề buôn bán” dạng “kẻ chợ”, vốn đã phi nông nghiệp và cư trú trên khoảng 100 ha có lịch sử lâu đời (di sản định cư), chỉ sau cuộc “đô thị hóa tại chỗ” mới trở thành đô thị hiện đại. Nhìn chung hạ tầng khu vực này khi xưa “đa phần đường đất hẹp, vài đoạn lát gạch rộng chừng 1 m, không vỉa hè, trời mưa lầy lội, nắng bụi bặm, những vũng nước đọng dọc đường hôi thối, không lối thoát và còn rất nhiều nhà tranh”( 9). Mặc dù không có tài liệu nào nói sự hiểu biết về chiến lược đô thị hóa là cơ sở cho các quyết định của nhà đương quyền, nhưng rõ ràng họ đã thực thi các giải pháp đô thị hóa tại chỗ.

Sự xuất hiện của 5,5 km đường tàu điện chạy qua Kẻ Chợ là sự kiện giao thông quan trọng trong cuộc “đô thị hóa tại chỗ” ở khu vực này. Ảnh tư liệu

Cụ thể: “Năm 1883 Công sứ Bonnal đề nghị Tổng đốc Nguyễn Hữu Độ bắt các cửa hàng phải lùi mái hiên cho lối đi thoáng rộng (hình thành phổ biến mặt đường rộng 5-6m và vỉa hè mỗi bên 2m hiện nay). Ngày 17.2.1891, Đốc lý Beauchamp ra nghị định dỡ bỏ nhà tranh trong 6 tháng và cấm làm loại nhà này trên các phố: Hàng Gai, Cầu Gỗ, Hàng Bè, Hàng Mắm, Hàng Bạc, Hàng Đào, Hàng Ngang, Hàng Đồng, Hàng Chiếu… và buộc dỡ bỏ các cửa ô, các cổng phố”.

Để có nhân lực, vật liệu, tài chính, họ bắt tù nhân lao động khổ sai san mặt đường, đào rãnh thoát nước, lát vỉa hè, rải đá lòng đường… Ông Bonnal sai phá tòa nhà gạch (bị cháy) của quân Cờ Đen lấy gạch đá vụn rải mặt đường cho 150 phố, ngõ. Năm 1893 Thống sứ Chavassieux tiến hành xếp hạng các loại nhà và đường phố để đánh thuế thổ trạch.

Năm 1894-1895 xây tháp nước Hàng Đậu, đầu thế kỷ XX dân “Kẻ Chợ” bắt đầu có nước máy sạch, điện thắp sáng công cộng. Đặc biệt, năm 1889 hình thành tuyến xe điện Bờ Hồ- Bưởi dài 5,5km chạy qua khu 36 phố kết nối nó với toàn thành phố bắt đầu từ giai đoạn đó (10).

Trích dẫn dài để chúng ta cùng thấy về căn bản khu phố cổ Hà Nội hiện nay đã định hình từ cuối thế kỷ XIX bằng nhiều biện pháp cứng rắn của nhà cầm quyền (cũng nghiệp dư, không chuyên môn về quy hoạch) và có lẽ cả sự hợp tác tích cực của dân kẻ chợ vì quyền lợi chính họ. Bởi rất quan trọng, đại bộ phận cư dân tại đây không phải di dời, được hưởng các tiện ích đô thị (điện, nước sạch, giao thông…), quan trọng nhất là được tiếp tục sinh kế bằng các nghề truyền thống mà ông cha trao truyền cho họ.

Phố cổ Hà Nội ngày nay qua góc máy từ trên cao. Ảnh: Báo Nhân Dân

Để đến hôm nay, đã trôi qua hơn một thế kỷ “đô thị hóa tại chỗ”, dù phải trải những biến cố dữ dội, chúng ta vẫn thấy những thợ thủ công phố Hàng Bạc ngồi nhà cần cù chạm đồ trang sức, Hàng Mã tràn ngập rực rỡ đồ mã đón trẻ chơi Tết Trung thu, mùi thảo dược tỏa đậm phố Lãn Ông, tiếng gò kim loại vẫn chát chúa suốt con phố Hàng Thiếc… Tất nhiên không phải nghề thủ công nào cũng được bảo lưu, hoặc các công trình kiến trúc đã không được bảo tồn khá nguyên vẹn như ở Hội An. Nhưng nhờ sự định cư ổn định mà phố cổ tràn đầy “không khí của chiều dài lịch sử đô thị” trong cuộc sống huyên náo của nó, hấp dẫn du khách và trở nên một trong vài lãnh thổ đô thị có nền kinh tế dịch vụ phát đạt nhất, bất động sản (tài sản của họ) có giá cao nhất. Dân “Kẻ Chợ” đã thật sự may mắn.

Những người kém may mắn

Rất có thể nhiều bạn đọc đang cho rằng “đô thị hóa tại chỗ” theo nghĩa biến các khu vực nông thôn thành đô thị không có gì mới, đáng bàn, vì Hà Nội chẳng hạn, hiện có vô số “làng trong thành phố”: Linh Quang, Triều Khúc, Kim Liên, Định Công, Đại Từ, Linh Đường, Khương Đình… được “lên phường” từ lâu, có điện, nước, đường bê tông, đình, chùa, đền miếu vẫn được giữ lại… “Đô thị hóa tại chỗ” đấy chứ!

Nhưng cũng chẳng ít người nói không, do trước hết đừng gọi nó là “làng” vì hôm nay dân số làng xưa đã ít hơn dân nhập cư nhiều lần, các quan hệ thị tộc mất gần hết, đất đai sở hữu công, thiết chế làng… làm gì còn? Sau nữa, chúng phổ biến là “sản phẩm” của chính quyền khi mở đường chỉ lo quản lý chỉ giới xây dựng, chiều cao tầng… lớp nhà mỏng hai bên mặt đường theo quy hoạch, còn các lớp sâu phía sau là thôn làng bị bỏ qua. Dân sở tại, dân nhập cư tự phát chồng nhà, lấn đường lập nên loại “làng phố” có số lượng, chiều dài hẻm/ngõ, ngách/xuyệt phần lớn chỉ xe máy đi lọt, mật độ cư dân, nhà cửa chi chít kết thành bè, mảng dày đặc, loang rộng… đã lớn hơn bất cứ thời kỳ phát triển đô thị nào của Hà Nội hay TP.HCM.

Đường làng Linh Quang (Hà Nội) xưa vốn thoáng đãng, nay bị lần chiếm, chất tải xây dựng thành ngõ, ngách chật chội. Ảnh: Báo Dân Trí

Những người nông dân miền Tây vốn sống giữa những cánh đồng bát ngát, lên thành phố họ phải trọ trong những túp nhà quây tôn ở những hẻm, xuyệc… nóng nung người. Ảnh: Báo Thanh Niên

Cảnh sống của công nhân trong xóm trọ kề Khu công nghiệp Lê Minh Xuân (TP.HCM). Ảnh: Nguyễn Thế Sơn

Tóm lại đó là kiểu “đô thị hóa tại chỗ tự phát” trên đất những cái làng, kém xa làng thôn xưa và các tiêu chuẩn đô thị ngày nay, khi xét theo mật độ, tỷ lệ dân số cư trú với chỉ số việc làm tại chỗ, các chỉ tiêu công trình công cộng, đất giao thông, cây xanh, các loại hạ tầng xã hội thiết yếu khác… Chúng không hề là những làng “đô thị hóa tại chỗ có chủ đích” được dẫn đường bởi tầm nhìn của nhà đương quyền, hành động của giới nghề quy hoạch.

Tình trạng đó bị đánh giá do “quy hoạch không tử tế với các cấu trúc hiện có, bao gồm cả những ngôi làng. Trong khu vực tăng trưởng đô thị, các ngôi làng dẫu được vẽ, nhưng không đóng vai trò gì trong các dự án. Không bị phá hủy, nhưng chúng đã bị loại khỏi thiết kế tổng thể. 148 làng đã “trở thành đô thị” theo cách những người di cư mới đến định cư trong những năm 1990 thêm vào mật độ người tại các ngôi làng đô thị hóa ở Hà Nội” (11).

Biển người nông dân đã từ “làng thôn” thoáng đãng tiến vào đô thị, kém may mắn, họ lại rơi vào những cái “làng phố” chật chội, mất vệ sinh, chứa nhiều rủi ro.

Cần nhắc lại các quan điểm của Lewis Mumford, Jane Jacobs (kế tiếp là Francoise Choay, Pháp, 1925-) rằng bản chất của đô thị hóa hoàn toàn khác với tình trạng di dân ào ạt vào thành phố, chiếm thêm đất mở rộng kích thước… mà gia tăng những phẩm chất đô thị tại các khu định cư cũ ( nông thôn/ bán nông thôn) khi xuất hiện các cơ hội phát triển. Quan điểm tập trung vào hai vị trí có tiềm năng nhất: 1. Khu vực cư dân có nghề truyền thống phi nông nghiệp; 2. Khu vực nằm sát kề sát thành phố, hoặc các khu công nghiệp đang và sẽ hình thành.

Hà Nội chẳng hạn, trường hợp thứ nhất, tính từ năm 1986 (đổi mới) đến trước khi sáp nhập Hà Tây vào (2008) đã mở rộng “tổng cộng 191,58km2 đất đai và được tạo thành từ 148 ngôi làng (có nhiều làng nghề phi nông trong số đó), 80% di sản thủ đô có nguồn gốc từ làng” (12). Trường hợp thứ hai, Hà Nội có 9 khu công nghiệp đang hoạt động với tổng diện tích 1.670,6 ha và gần 170.000 công nhân. Chỉ riêng một thôn Bầu, huyện Hoài Đức (gần khu công nghiệp Bắc Thăng Long) số lao động nhập cư có đăng ký lên tới 16.000 người, gấp gần 6 lần dân sở tại. Nhưng cả di sản định cư (làng nghề phi nông nghiệp) và thời cơ (xuất hiện các khu công nghiệp) các tiền đề thuận lợi dường như đã không giúp gì cho Hà nội xây dựng được những “đô thị tại chỗ ” có các “phẩm chất đô thị”.

Hình ảnh vụ cháy chung cư mini phường Khương Đình.

Thảm họa cháy chung cư mini phường Khương Đình (vốn thuộc tổng Khương Đình, tam thôn: Thượng Đình, Khương Hạ, Hạ Đình) xảy ra trong không gian “đô thị hóa tự phát tràn lan” đã tích lũy qua hàng chục năm nên không cá biệt, Hà Nội hiện có 2.000, TP.HCM có khoảng 42.000 chung cư loại này. Tình trạng nguy hiểm rập rình không chỉ ở Hà Nội nay mở rộng thêm gấp 3 lần mà cả TP.HCM diện tích đã tăng gấp 5 lần trong giai đoạn 1990-2021 với hơn 60% đất đai ven đô, cũng một cách không có kế hoạch với loại mô hình “dở làng, dở phố thấp cấp” ở khắp các quận mới.

Biển người nông dân đã từ “làng thôn” thoáng đãng tiến vào đô thị, kém may mắn, họ lại rơi vào những cái “làng phố” chật chội, mất vệ sinh, chứa nhiều rủi ro. Là nơi họ tham gia tạo nên không gian sống (thuê trọ, mua, xây, kinh doanh…), rồi không gian ấy chi phối lại hành vi con người họ. Lối sống tương đối “thoải mái” của hàng triệu nông dân mang theo từ môi trường tự nhiên (nông thôn) không dễ nhanh chóng chịu phục tùng các nguyên tắc nghiêm ngặt trong môi trường kỹ thuật (đô thị). Nhưng khi số lượng “người thoải mái” đã áp đảo thì “sống thoải mái” (chứa sẵn các hậu quả) sẽ thành xu thế văn hóa sống chủ đạo của một thành phố.

* * *

Có thể tóm tắt rằng khởi từ bức bách kinh tế dẫn đến những đảo lộn lớn về nhân khẩu học đô thị, lan sang các địa hạt văn hóa, trạng thái đã khiến Hà Nội, TP.HCM đang dần tiến tới chỗ “nông thôn hóa” theo nghĩa tiêu cực của cụm từ này. Thế nên việc “chuyển hàng triệu người nông dân thành thị dân” phải là công cuộc “khổng lồ” của nhiều ngành, chứ không chỉ mỗi ngành xây dựng lo “chỉnh trang mở rộng các hẻm ngõ” dẫu việc đó hết sức cấp bách. Vì tư tưởng “đô thị hóa” như đã trình bày từ kinh nghiệm của các quốc gia, nội hàm của nó gồm một hệ thống rộng gồm nhiều nội dung. Nó thúc bách nghiên cứu chiến lược phát triển “đô thị hóa tại chỗ” với liên ngành khoa học phải đi trước nhiều bước.

Nhưng đến hôm nay, rất đáng tiếc, điều đó vẫn chưa xuất hiện ở nước ta?

Trần Trung Chính

Tài liệu tham khảo và lược trích:

(5), (8) In situ urbanization key to leaving no one behind

(6) Người nông dân châu thổ Bắc Kỳ

(7)https://nguoidothi.net.vn/do-thi-nong-nghiep-do-thi-an-duoc-39090.html

(9), (10) PGS-TS. Nguyễn Thừa Hỷ – Sự hình thành và chuyển biến của các “Khu phố Tây” và “Khu phố mới”ở Hà Nội thời Pháp thuộc

(11), (12) Hà Nội, Integration of Villages a Metropolis in the Making. 2006-E. Cerise, S. Fanchette, D. Labbé, JA Boudreau và Trần Nhật.

Theo Người Đô Thị

Ảnh: Sau kỳ nghỉ Tết Nguyên đán, người dân các tỉnh miền Tây tiếp tục ùn ùn trở lại TP.HCM khiến nhiều nơi tắc nghẽn hàng chục km. Ảnh tư liệu: Vnexpress

Xem bài viết gốc tại đây:

https://nguoidothi.net.vn/ganh-nang-tu-do-thi-hoa-dan-so-41784.html

Dự án đầu tư xây dựng Cảng nội địa Hải Dương có nhiều hạn chế, vướng mắc về đầu tư, đất đai, xây dựng cần sớm được tháo gỡ, khắc phục.

Dự án Cảng nội địa Hải Dương còn nhiều hạn chế trong đầu tư, sử dụng đất đai và quy hoạch xây dựng

Chậm giải phóng mặt bằng

Dự án Cảng nội địa Hải Dương của Công ty CP Giao nhận kho vận Hải Dương được UBND tỉnh chấp thuận chủ trương đầu tư vào năm 2005, điều chỉnh lần thứ nhất năm 2016, điều chỉnh lần thứ hai năm 2019. Mục tiêu dự án là đầu tư hạ tầng kỹ thuật, trang thiết bị đồng bộ phục vụ nhu cầu thông quan, vận chuyển, lưu giữ, tập kết, gửi nhận và giao trả hàng hóa xuất nhập khẩu, góp phần san tải cho cảng Hải Phòng thông qua việc thực hiện các thủ tục xuất nhập khẩu, hải quan, kiểm dịch… Dự án có tổng mức đầu tư gần 352 tỷ đồng, nằm trong cụm công nghiệp Việt Hòa (TP Hải Dương). Diện tích thực hiện dự án sau lần 1 điều chỉnh từ gần 526.000 m2 xuống gần 153.000 m2; lần 2 điều chỉnh tăng lên hơn 171.000 m2. Trong đó, diện tích được chấp thuận đầu tư gần 152.000 m2, còn lại là phần đất thuê mở rộng. Thời gian hoạt động của dự án là 50 năm kể từ ngày 29/8/2005.

Đến năm 2023, nhà đầu tư đã san lấp mặt bằng, xây dựng tường bao, đầu tư 6 nhà kho, 1 nhà điều hành và một số công trình phụ trợ trên diện tích gần 89.000 m2 được tỉnh cho thuê theo quy hoạch chi tiết xây dựng dự án đã được duyệt. Còn hơn 64.000 m2 đất giáp hành lang đường sắt Hà Nội-Hải Phòng dù đã được UBND tỉnh chấp thuận điều chỉnh tiến độ nhiều lần nhưng nhà đầu tư vẫn chưa hoàn thành thủ tục bồi thường giải phóng mặt bằng. Phần đất này nằm trong diện tích đất được UBND tỉnh chấp thuận điều chỉnh dự án vào tháng 6/2016. Đến tháng 12/2016, UBND TP Hải Dương phê duyệt quy hoạch chi tiết xây dựng Cảng nội địa Hải Dương với quy mô sử dụng đất có bao gồm khu vực này. Tuy nhiên, nhà đầu tư không liên hệ, phối hợp với thành phố để thực hiện giải phóng mặt bằng. Hiện nay phần đất này vẫn là đất nông nghiệp.

Ngoài ra, phần diện tích đất mở rộng gần 19.000 m2 đã được tỉnh bàn giao, cho thuê đất nhưng doanh nghiệp chưa đưa vào khai thác, sử dụng hiệu quả theo đúng mục tiêu dự án. Về xây dựng, sau khi được UBND tỉnh chấp thuận điều chỉnh mở rộng diện tích đất cho thuê vào năm 2019, nhà đầu tư chưa lập điều chỉnh quy hoạch chi tiết xây dựng dự án trình cấp có thẩm quyền phê duyệt.

Tìm hướng xử lý

Những hạn chế tại Dự án Cảng nội địa Hải Dương gây lãng phí đất đai, giảm hiệu quả đầu tư và cảnh quan cửa ngõ phía bắc TP Hải Dương. Thực hiện chủ trương của Ban Thường vụ Tỉnh ủy và ý kiến chỉ đạo của UBND tỉnh, Sở Kế hoạch và Đầu tư đã có 3 văn bản gửi Công ty CP Giao nhận kho vận Hải Dương đề nghị nhà đầu tư khẩn trương lập hồ sơ đề xuất điều chỉnh dự án. Theo đó, giảm phần diện tích hơn 64.000 m2 chưa giải phóng mặt bằng. Tuy nhiên đến hết thời hạn quy định, sở này chưa nhận được hồ sơ đề nghị điều chỉnh của doanh nghiệp.

Ngày 3/10 vừa qua, Sở Kế hoạch và Đầu tư ban hành quyết định kiểm tra việc chấp hành các chính sách pháp luật đối với Công ty CP Giao nhận kho vận Hải Dương. Ngày 13/10, Thanh tra sở quyết định xử phạt hành chính 70 triệu đồng đối với chủ đầu tư do không thực hiện thủ tục điều chỉnh dự án, biện pháp khắc phục là thực hiện điều chỉnh dự án, gửi hồ sơ về sở trước ngày 26/10.

Sau gần 20 năm được chấp thuận chủ trương đầu tư, hàng chục nghìn m2 đất thuộc Dự án Cảng nội địa Hải Dương giáp hành lang đường sắt Hà Nội-Hải Phòng vẫn chưa được giải phóng mặt bằng

Ngày 24/10, Sở Kế hoạch và Đầu tư nhận được hồ sơ đề xuất điều chỉnh dự án của Công ty CP Giao nhận kho vận Hải Dương. Tuy nhiên, nhà đầu tư tiếp tục đề xuất gia hạn thêm 24 tháng để thực hiện đầu tư xây dựng trên toàn bộ diện tích thay vì giảm hơn 64.000 m2 đất theo chủ trương của tỉnh. Sở chưa có cơ sở để xem xét; đồng thời tham mưu UBND tỉnh đồng ý chủ trương ngừng một phần hoạt động của dự án trên phần diện tích hơn 64.000 m2 trong thời hạn 10 ngày kể từ ngày ra quyết định để thực hiện các thủ tục điều chỉnh theo đúng chủ trương của tỉnh. Đến hết thời hạn, nhà đầu tư không lập hồ sơ đề xuất điều chỉnh sẽ chấm dứt một phần hoạt động đối với dự án trên phần diện tích hơn 64.000 m2 hiện trạng là đất nông nghiệp, chưa giải phóng mặt bằng.

Theo ông Trần Việt Ký, Giám đốc Công ty CP Giao nhận kho vận Hải Dương, dự án cảng nội địa triển khai đến nay đã gần 20 năm. Doanh nghiệp luôn nỗ lực vượt khó khăn để hoạt động ổn định. Tuy nhiên, tiến độ đầu tư của dự án còn nhiều hạn chế do những nguyên nhân khách quan, chủ quan của chủ đầu tư và cả những bất cập về thủ tục hành chính, quản lý nhà nước về đất đai, thay đổi trong quy định về phòng chống cháy nổ… “Theo định hướng phát triển kinh tế thì mục tiêu dự án được ưu tiên, khuyến khích đầu tư. Do đó, doanh nghiệp mong muốn tiếp tục được tỉnh hỗ trợ để thực hiện theo quy mô đã được chấp thuận đầu tư. Chúng tôi cam kết sau khi được gia hạn sẽ hoàn thành xây dựng bãi container và nhà kho ở khu vực gần 19.000 m2 được cho thuê trong 12 tháng. Sau khi hoàn thành giải phóng mặt bằng khu đất hơn 64.000 m2 sẽ xây dựng bãi container trong 12 tháng, nhà kho trong 24 tháng”, ông Ký cam kết.

Tại phiên họp thường kỳ tháng 11 (lần 3) diễn ra sáng 10/11 vừa qua, đồng chí Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Lưu Văn Bản chỉ đạo Sở Kế hoạch và Đầu tư căn cứ theo pháp luật hiện hành, tình hình thực hiện dự án để tham mưu phương án xử lý vừa bảo đảm các quy định, vừa tạo điều kiện cho nhà đầu tư tiếp tục triển khai dự án hiệu quả.

Thiết nghĩ, Dự án Cảng nội địa Hải Dương đã được UBND tỉnh tạo điều kiện gia hạn nhiều lần, nhưng chủ đầu tư không khai thác hết quỹ đất được giao, gây lãng phí đất đai, nhất là dự án nằm ở vị trí cửa ngõ TP Hải Dương. Tỉnh nên có giải pháp quyết liệt để khắc phục tình trạng lãng phí đất đai nêu trên.

Lâm Linh – Báo Hải Dương

Theo Hải Dương

Ảnh: Công ty CP Giao nhận kho vận Hải Dương mới triển khai quá nửa quy mô đầu tư

Xem bài viết gốc tại đây:

https://baohaiduong.vn/cang-noi-dia-hai-duong-lang-phi-dat-dai-364428.html

Theo Sở Xây dựng TP Hồ Chí Minh, thời gian qua trên địa bàn có đến 16 chung cư cấp D đã hư hỏng nặng, phải di dời khẩn cấp cho 1.194 hộ dân đang sinh sống tại chỗ. Tuy vậy, việc di dời các hộ dân tại đây được thực hiện rất chậm.

Hiện mới có 7 chung cư với 354 hộ dân được di dời xong, 5 chung cư với 566 hộ dân đang di dời dở dang, còn đến 247 hộ dân vẫn đang bám trụ lại. Ngoài ra còn 4 chung cư với 274 hộ dân vẫn chưa được di dời. Trong khi đó, từ đầu năm đến hết tháng 9, thành phố mới di dời được vẻn vẹn 24 hộ dân.

Về chương trình di dời nhà trên và ven kênh rạch, ngay từ tháng 11/2021, UBND thành phố đã ban hành quyết định, đặt mục tiêu đến năm 2025 sẽ bồi thường, di dời 6.500 căn. Trong đó tập trung vào 2 nhóm ưu tiên thuộc 17 dự án, gồm 3 dự án thực hiện mục tiêu kép: Vừa giải quyết nhu cầu thoát nước để chống ngập, vừa phục vụ chỉnh trang đô thị. Còn lại 14 dự án đều là các dự án đã được triển khai các bước đầu tư trong giai đoạn 2016-2020, hiện đã có 5 dự án được bố trí vốn phục vụ công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư.

Riêng đối với 3 đề án thí điểm chỉnh trang đô thị, di dời nhà trên và ven kênh rạch trên địa bàn quận 7, Sở Xây dựng đã phối hợp với UBND quận 7 thành lập tổ công tác liên ngành, đề xuất, kiến nghị với UBND thành phố theo hướng mở rộng biên giải tỏa ngoài ranh hành lang bảo vệ sông rạch ở một số khu vực để tạo quỹ đất mời gọi vốn đầu tư xây dựng nhà tái định cư tại chỗ. Nhưng theo ông Trần Hoàng Quân, Giám đốc Sở Xây dựng thành phố, đến hết quý 3 vừa qua mới chỉ có 657 trong tổng số 6.500 căn nhà trên và ven kênh rạch được di dời. Do đó, từ nay đến hết năm 2025, số lượng nhà thuộc diện này phải di dời còn rất lớn.

Nghịch lý là trong khi thành phố đang có sẵn quỹ nhà tái định cư rất lớn, đã bỏ không nhiều năm thì việc di dời các hộ dân thuộc diện trên lại rất chậm. Cụ thể, TP Hồ Chí Minh đã có 12.500 căn nhà, nền đất tái định cư phục vụ Dự án Khu đô thị mới Thủ Thiêm được hoàn thiện nhiều năm không có người nhận. Đến giữa năm nay, thành phố mới phân bổ được 5.228 căn nhà và nền đất cho các quận, huyện và TP Thủ Đức để phục vụ tái định cư cho 263 dự án đầu tư công, chỉnh trang đô thị có giải phóng mặt bằng; dành 1.448 căn hộ và nền đất, gồm 525 căn hộ và 919 nền đất dự phòng phục vụ tạm cư, di dời khẩn cấp các hộ dân chung cư hỏng nặng, cháy nổ, sạt lở bờ sông. Đến nay TP Hồ Chí Minh còn đến 4.967 căn hộ và nền đất đã có chủ trương bán đấu giá và nhiều lần được đưa ra đấu giá từng phần nhưng không thành công. Số căn hộ này chủ yếu tập trung tại 2 khu tái định cư lớn sát cạnh Khu đô thị mới Thủ Thiêm, TP Thủ Đức và xã Vĩnh Lộc B, huyện Bình Chánh.

Thông tin về tiến độ di dời 6.500 căn nhà trên và ven kênh rạch vào ngày 16/11 vừa qua, ông Lý Thanh Long, Chánh Văn phòng Sở Xây dựng cho biết, với tình hình này dự kiến đến hết năm 2025 cũng chỉ bồi thường, di dời được 4.250 căn, đạt 65% so với chỉ tiêu đề ra. Nguyên nhân dẫn đến sự chậm trễ trên, theo ông Long kể từ năm 2020, Luật Đầu tư theo hình thức đối tác công tư PPP đã không còn quy định về hình thức hợp đồng xây dựng – chuyển giao. Nhà đầu tư không còn được thanh toán bằng quỹ đất, mà chỉ có thể khai thác, kinh doanh trên phần diện tích đất sau khi đã di dời nhà trên và ven kênh rạch nên không hấp dẫn trong việc mời gọi đầu tư. Trong khi đó việc đầu tư bằng nguồn vốn ngân sách cũng gặp khó khăn trong việc bố trí vốn. Các dự án di dời nhà trên và ven kênh rạch dù đã được Sở Xây dựng đề xuất thuộc danh mục dự án trọng điểm, cấp thiết nhưng không được chọn là dự án cấp bách, cần ưu tiên như các dự án khác. Ngoài ra, chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư đối với các hộ dân cũng không đơn giản. Nhất là khi đa số nhà, đất đều có pháp lý phức tạp, không có quyền sử dụng đất, nhà lấn chiếm một phần trên đất hành lang, một phần trên mặt nước kênh rạch.

Thông tin về khó khăn, vướng mắc trong di dời, giải tỏa nhà trên và ven kênh rạch tại hội thảo về vấn đề này vào ngày 13/11 vừa qua, TS Dư Phước Tân, Viện Nghiên cứu phát triển TP Hồ Chí Minh cho biết, sau 5 năm triển khai, thành phố mới chỉ bồi thường, di dời được 2.479 căn trong tổng số 20.000 căn phải di dời. Để đẩy nhanh tiến độ, TS Dư Phước Tân cho rằng thành phố cần xem xét, vận dụng Nghị quyết 98 của Quốc hội để tạo nguồn kinh phí đầu tư cho việc giải tỏa, di dời nhanh số lượng nhà ở còn rất lớn nêu trên.

Bảo Sơn – Báo CAND

Theo Công An Nhân Dân

Ảnh: Nhà nằm trên mặt kênh nước đen tại TP Hồ Chí Minh.

Xem bài viết gốc tại đây:

https://cand.com.vn/dia-oc/nghich-ly-thua-quy-nha-tai-dinh-cu-cham-di-doi-dan-trong-chung-cu-hong-nang-i714963/

Quy hoạch thoát nước TP HCM đến năm 2020 đã hết thời hạn trong lúc TP HCM đang có những chuyển động nhanh. Do vậy, cấp bách phải có bảo bối mới để xóa cảnh ngập nước

Dắt chiếc xe bị chết máy về đến cửa, ông Trần Ngọc Thanh (đường Trần Xuân Soạn, quận 7, TP HCM) thở dốc. Không kịp nghỉ, ông vội kê dọn đồ đạc trước khi nước tràn vào nhà.

Khổ vì ngập nước

Ông Thanh cho hay cứ mỗi năm thì mức độ “bơi trong triều cường” càng cao. Dù nâng nền nhà nhưng cảnh bị nước tràn vào vẫn thường xuyên, nếu không kịp thu dọn thì đồ đạc hư hỏng.

Trong nhà đã thế, ngoài đường càng khổ. Gần nhất là đợt triều cường rằm tháng 9 vừa qua. Khi ấy đường Trần Xuân Soạn ngập sâu, ông và nhiều người hì hục dắt bộ phương tiện rất mệt.

“Cuối tuần còn đỡ, hễ triều cường dâng cao vào những ngày giữa tuần thì khổ nữa. Học sinh, sinh viên, người lao động đi học, đi làm về qua đoạn vừa ngập lại vừa kẹt nhìn rất cám cảnh” – ông Thanh kể.

Đường Lê Cơ, quận Bình Tân, TP HCM

Không chỉ nơi ông Thanh ở, tại chợ Tăng Nhơn Phú A (TP Thủ Đức), hỏi các tiểu thương về chuyện ngập nước, ai cũng trả lời quá ngao ngán. “Cứ mưa to xuống là đường Lã Xuân Oai này nước ngập hơn nửa bánh xe. Nhà tôi hàng hóa nhiều nên lần nào cũng phải gọi chồng về dọn phụ mới kịp. Máy bơm thì thường trực, hễ nước tràn là vội bơm ngược ra liền” – chị Như Anh (tiểu thương chợ Tăng Nhơn Phú A) nói.

Qua tìm hiểu, các tuyến đường của TP HCM như Nguyễn Văn Khối, Phạm Văn Chiêu, Lê Văn Thọ (quận Gò Vấp), Kha Vạn Cân, Hiệp Bình, Tô Ngọc Vân, Quốc Hương (TP Thủ Đức), Kinh Dương Vương (quận Bình Tân)… luôn trong cảnh lênh láng nước mỗi khi mưa lớn hoặc triều cường.

Người dân vất vả vượt qua đoạn ngập trên đường Phan Huy Ích, quận Gò Vấp, TP HCM

Tại những cuộc họp báo kinh tế – xã hội do UBND TP HCM tổ chức định kỳ hằng tuần, các cơ quan chuyên môn thường xuyên trăn trở với tình trạng ngập của thành phố. Trong đó, tác động của biến đổi khí hậu khiến những trận mưa gần đây có cường độ rất lớn trong thời gian ngắn làm quá tải hệ thống thoát nước.

Quy hoạch với tầm nhìn xa

Mới đây, UBND TP HCM có văn bản gửi Bộ Xây dựng thẩm định nhiệm vụ điều chỉnh quy hoạch thoát nước của thành phố đến năm 2040, tầm nhìn đến năm 2060.

Theo UBND TP HCM, việc quy hoạch và xây dựng hệ thống thoát nước hiện chưa hợp lý, sự quản lý phối hợp giữa ngành giao thông công chính với ngành khác thiếu chặt chẽ. Quy hoạch thoát nước TP HCM đến năm 2020 mà Chính phủ phê duyệt theo Quyết định số 752/QĐ-TTg ngày 19-6-2001 đã hết thời hạn, trong khi thành phố mở rộng, tách quận và thành lập thành phố trực thuộc. Vì thế, cần nghiên cứu lập quy hoạch thoát nước cho phạm vi toàn thành phố với thời hạn quy hoạch theo điều chỉnh quy hoạch chung TP HCM đến năm 2040, tầm nhìn đến năm 2060. Việc này rất cần thiết và cấp bách.

“Thời gian gần đây, trước tác động của biến đổi khí hậu, nước biển dâng, mưa lớn, triều cường cao xảy ra thường xuyên hơn, tình trạng ngập úng tại TP HCM ngày càng tăng. Thành phố đang đối mặt với tình trạng ngập úng, ô nhiễm môi trường thường xuyên nên cần sớm triển khai các giải pháp chống ngập úng đồng bộ và kịp thời. Do vậy, việc đồng thời lập quy hoạch thoát nước với điều chỉnh quy hoạch chung của TP HCM là rất cấp thiết” – UBND TP HCM nêu.

Giải quyết căn cơ

TS Võ Kim Cương, nguyên Phó Kiến trúc sư trưởng TP HCM, cho biết TP HCM đang trong quá trình điều chỉnh quy hoạch chung. Lần điều chỉnh quy hoạch này có những định hướng về phát triển không gian mới cho thành phố. Khi phát triển không gian mới cho thành phố sẽ nảy sinh những vấn đề mới về thoát nước.

Ông lấy ví dụ trong quy hoạch thoát nước và chống ngập. Trước đây, TP HCM chỉ tập trung cho vùng nội đô cũ còn bây giờ đã phát triển mở rộng về phía Đông và phía Nam. Do đó, nhu cầu thoát nước của TP HCM phải khác trước.

Thành phố cần những định hướng, điều chỉnh về thoát nước sao cho thích nghi với tình trạng biến đổi khí hậu diễn ra ngày càng cực đoan. “Tại những khu vực chịu ảnh hưởng bởi biến đổi khí hậu thì việc phát triển đô thị phải gắn liền và thích nghi với tình trạng nước biển dâng, ngập nước… Công tác thoát nước tại những khu vực này cũng cần có sự thay đổi để phù hợp” – TS Võ Kim Cương nêu quan điểm. Ông cho rằng TP HCM đặt mục tiêu phát triển thông minh, hiện đại nhưng tình trạng ngập như lâu nay khiến mục tiêu này bị cản trở. Do vậy, nâng cao chất lượng thoát nước để bảo đảm tính hấp dẫn của đô thị nên được ưu tiên.

TS Phạm Trần Hải, Viện Nghiên cứu phát triển TP HCM, nhận định việc điều chỉnh quy hoạch thoát nước là cần thiết trong bối cảnh 2 quy hoạch mang tính nền tảng cho sự phát triển của thành phố đang được triển khai. Đó là quy hoạch TP HCM giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 và điều chỉnh quy hoạch chung TP HCM đến năm 2040, tầm nhìn đến năm 2060. “Nếu không điều chỉnh quy hoạch thoát nước TP HCM phù hợp với tình hình phát triển đô thị, tình hình biến đổi khí hậu, tình hình pháp lý thì vấn đề ngập nước sẽ khó được giải quyết một cách căn cơ” – TS Phạm Trần Hải nêu quan điểm.

Chuyên gia này gợi ý quá trình điều chỉnh quy hoạch thoát nước TP HCM cần kết hợp hài hòa giữa “giải pháp cứng” (giải pháp công trình) và “giải pháp mềm” (giải pháp phi công trình). Cùng với đó, áp dụng mô hình kết cấu hạ tầng xanh (Blue Green Infrastructure) – mạng lưới các không gian xanh và kết cấu hạ tầng được kết nối với nhau – để thực hiện chức năng như một hệ sinh thái tự nhiên nhằm cải thiện chất lượng cuộc sống của con người và quản lý nguồn nước hiệu quả, giảm thiểu rủi ro ngập nước.

“Cần tránh chuyển rủi ro ngập nước từ nơi này đến nơi khác, từ thời điểm hiện tại đến thời điểm tương lai. Nên có chính sách tạo nguồn lực để thực thi quy hoạch. Trong đó, một số nguyên tắc cần đặt ra và thực hiện như người hưởng lợi phải chi trả; người gây tác động tiêu cực phải có biện pháp khắc phục; người chịu thiệt hại phải được bù đắp…” – TS Phạm Trần Hải cho biết.

Đồng bộ 2 hệ thống Trong văn bản gửi Bộ Xây dựng, UBND TP HCM cho biết lần điều chỉnh quy hoạch thoát nước này sẽ tập trung vào các khu vực như quận Tân Bình, Tân Phú, Bình Tân, quận 7, TP Thủ Đức… và mở rộng nghiên cứu tác động từ các vùng lân cận chung lưu vực sông thuộc các tỉnh Đồng Nai, Bình Dương, Tây Ninh, Bình Phước, Long An. Đồ án quy hoạch thoát nước TP HCM sẽ gồm 2 đồ án quy hoạch chuyên ngành hạ tầng kỹ thuật riêng biệt là quy hoạch về cao độ nền và thoát nước mặt đô thị, quy hoạch thoát nước thải đô thị. Quy hoạch thoát nước TP HCM phải hướng tới phát triển ổn định, bền vững. Trong ảnh: Hàng quán trên đường Nguyễn Văn Khối, quận Gò Vấp ế ẩm do ngập nước Quan điểm của TP HCM trong lần điều chỉnh quy hoạch thoát nước này là điều chỉnh phù hợp Quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế – xã hội, Quy hoạch chung xây dựng TP HCM, Định hướng thoát nước và xử lý nước thải… Quy hoạch thoát nước TP HCM phải hướng tới phát triển ổn định, bền vững trên cơ sở xây dựng đồng bộ hệ thống thoát nước mưa và nước thải. Quy hoạch thoát nước mưa phải góp phần giảm thiểu và từng bước xóa bỏ tình trạng ngập úng tại đô thị trung tâm TP HCM và các đô thị khác trên địa bàn.

Bài và ảnh: Lê Vĩnh – Báo NLĐ

Theo Người Lao Động

Ảnh: Đường Trần Xuân Soạn, quận 7, TP HCM ngập trong nước do triều cường

Xem bài viết gốc tại đây:

https://nld.com.vn/thoi-su/tp-hcm-can-bao-boi-chong-ngap-moi-20231123204118252.htm